- გვამზე მუშაობა რთული არ არის?- მე ჩემი ფილოსოფია მაქვს სიკვდილ-სიცოცხლეზე. ეგზისცენტრიალური თემები ყოველთვის მაინტერესებდა. როდესაც ქირურგიაში ადამიანის შინაგან ორგანოებს ნახულობ, ამას უკვე ეჩვევი და აღარ იღებ იმ გარდაცვლილს მიცვალებულად. ის არის ჩვეულებრივი პაციენტი, განსხვავება მხოლოდ ისაა, რომ ცოცხალს შეუძლია თქვას, რა აწუხებს. სულის უკვდავების რწმენამდე მივედი ჩემი სპეციალობით. სული არსებობს და ამაში ეჭვი აღარ მეპარება. ზოგადად, ძალიან მინდოდა ქირურგობა, მაგრამ მაშინ ჩაწყობის გარეშე მუშაობას ვერ დაიწყებდი. ეს რომ ვერ მოხერხდა, ამიტომ წავედი ლენინგრადში სამუშაოდ. თავიდან სასწრაფოში ვმუშაობდი, იქ ჩავიხედე სასამართლო სამედიცინო ექსპერტიზაში და ამ პროფესიას გავყევი. ძალიან დიდი გამოცდილება მივიღე და იქ პროფესიონალად ჩამოვყალიბდი. ჩემი სპეციალობა პათანატომიისგან განსხვავდება. აქ არის ნაძალადევი სიკვდილი და სხეულის დაზიანებები. ხოლო პათანატომები დაავადებებს სწავლობენ. უფრო სხვა სპეციფიკაა, მაგრამ მაშინ მე მომიწია პათანატომიის სწავლაც... საქართველოში როცა დავბრუნდი და ექსპერტიზის ბიუროში ვმუშაობდი, მაშინ გამიჩნდა იდეა, დამოუკიდებელი ყოფილიყო ექსპერტიზა, მართალი გითხრათ განსხვავება რომ ვნახე მაშინდელ ქართულ ექსპერტიზასა და იმჟამინდელი ლენინგრადის ექსპერტიზას შორის, გავოცდი. მათი მუშაობის სტილმაც გამაკვირმა. სულ ვამბობდი, ამისთვის ვისწავლე-მეთქი?
- საქართველოში როდის დაბრუნდით?
- ყოფილ ლენინგრადში ჩემი ბინა მქონდა, მოქალაქეობაც და სამსახურიც. მე და ჩემი ქალიშვილი ერთად ვცხოვრობდით. მაშინ პირველ მეუღლეს გაშორებული ვიყავი. ჩემი შვილი იქ დადიოდა სკოლაში. ზვიად გამსახურდიას დროს ძალიან რთული პროცესები დაიწყო აქაც და იქაც. იქ მიდიოდა, ასევე, ებრაელების და კავკასიელების დარბევები. შიში იყო თავდასხმების. ქართველები სულ ვცდილობდით გარიდებას, რომ არ აღმოვჩენილიყავით მათი თავდასხმის ობიექტები. მართლა დიდი არეულობა იყო, ამიტომ ჩემი ქალიშვილი უფრო ადრე გადმოვიდა საქართველოში, ჩემს მშობლებთან. თან იქ რთული კლიმატია. სულ წვიმები. მე ბრონქიტისგან ჩინური ნემსებით კი განვიკურნე, მაგრამ ბავშვს ხომ ვერ გავუკეთებდი. ერთ-ერთი ფაქტორი, რის გამოც ჩემი შვილი გამოვუშვი, კლიმატიც იყო. ჩემი გოგონა რუსულ სკოლაში დადიოდა, მაგრამ მამაჩემს უთხრეს, პრობლემები შეგექმნება, თუ ქართულ სკოლაში არ შეიყვანო და მამამ გადაიყვანა ქართულში. მეხუთე კლასში იყო ბავშვი, ცოტა გაუჭირდა, მაგრამ დავძლიეთ ეს პრობლემაც. მერე დაიწყო ასეთი კამპანია, რომელი ქართველებიც რუსეთში ცხოვრობენ, მოღალატეები არიანო. რაც მთავარია, გაჩნდა იმის საშიშროება, რომ კავშირი სახელმწიფოებს შორისაც გაწყვეტილიყო და საქართველოში დავბრუნდი... მაშინ აქ ექსპერტიზის ბიუროს შენობა ავლაბარში იყო, ნახევრად დანგრეულ შენობაში დავიწყე მუშაობა. საოცარ პირობებში ვიყავით, ასეთი რამის წარმოდგენაც შეუძლებელი იყო. საქმისადმი მიდგომაც სულ სხვა, ჩემთვის ბევრი რამ აბსოლუტურად უცხო იყო... მაშინ დამებადა იდეა დამოუკიდებელი ექსპერტიზის. რამდენიმე წელი ამისთვის ვიბრძოდი. გია მეფარიშვილმა დაწერა მაშინ ახალი კოდექსი და საკანონმდებლო დონეზე დამოუკიდებელი სასამართლო ექსპერტიზა შეიქმნა. იდეაც ჩემია, ნაომარიც ჩემია და მიხარია, რომ ეს მაშინ შევძელით.
- ექსპერტიზის ბიუროს ხელმძღვანელად როგორ აღმოჩნდით?
- ამ დროს უკვე იყო შექმნილი დამოუკიდებელი სასამართლო ექსპერტიზა და არასამთავრობო ორგანიზაციის ფორმით ვმუშაობდი. გრანტებს ვიღებდი და სოციალურად დაუცველებისთვის რეგიონებში ვაკეთებდი ექსპერტიზას უფასოდ. გადახდა უჭირდა ხალხს და უფასოდ დავდიოდი. ახლაც მეცინება, რომელ რაიონში სად რა მოსახვევია, ყველაფერი ზეპირად ვიცი. შეიძლებოდა, დილით ბათუმში ვყოფილიყავი და საღამოს - კახეთში. ბევრი მიმართულებაც შეცვალა ახალმა კოდექსმა. კარგი იყო, რომ დაზარალებულის დახმარების საშუალებას გაძლევდა, პირველივე წუთიდან შეეძლო დაზარალებულს საქმეში თავისი ექსპერტი ჩაერთო. შემდეგ მიხეილ სააკაშვილმა მოკლა ეს იდეა, არადა, თავიდან სააკაშვილი და ბოკერია ძალიან მეხმარებოდნენ. ხელისუფლებაში რომ მოვიდნენ, 2005 წლიდან, ფაქტობრივად, გააუქმეს და მოკლეს სასამართლო ექსპერტიზა. 2007 წელს კი საკანონმდებლო დონეზე მოკლეს.
- როდის გაიყო თქვენი და მიხეილ სააკაშვილის გზები?
- გაიყო მაშინ, როცა მიშა ვაკეში მაჟორიტარობაზე იყრიდა კენჭს. მეუბნებოდნენ, გვერდში დაგვიდექიო, მაგრამ ვამბობდი, არ მინდა პოლიტიკა-მეთქი. "ვარდების რევოლუციამდე" ორჯერ პრეზიდენტ ედუარდ შევარდნაძესთან მქონდა შეხვედრა და ვამბობდი, აქ რაღაც მზადდება-მეთქი. საიდან გაქვს ეს ინფორმაციაო, მკითხა, ასე ჯდება ეს მოზაიკა-მეთქი და ვუთხარი ჩემი აზრი. მესმისო. შევარდნაძეს ვთხოვდი, პრეზიდენტს დაუქვემდებარე ექსპერტიზის ბიურო-მეთქი. ეს სისტემა შევარდნაძის დროს არის შექმნილი, ამერიკელებთან ერთად. შევარდნაძე არასოდეს ერეოდა ჩვენს საქმეში, როცა დამჭირდა, ორჯერ შევხვდი მას, 40 წუთით და მაშინ მთავრობის სხდომაზეც გაიტანეს საკითხი რეფორმირების შესახებ. ის ფორმა, რითაც დღეს მუშაობს ექსპერტიზა, მაშინდელია, ერთი განსხვავებით - უნდა შექმნილიყო სათათბირო ორგანო, ბორდი, მაგრამ ეს არ მოხდა. ამის მერე მუშაობდა ექსპერტიზის ბიუროში ლევან სამხარაული, მერე ის მოკლეს და დაერქვა მისი სახელი. ვთვლიდი, ერთი ადამიანის ხელში ამხელა რამის ჩადება არ შეიძლებოდა, ეს ბირთვული ჩემოდანივით არის, ბორდი ამას აუცილებლად დააბალანსებდა, რომელიც იქნებოდა გარედან მოსული ადამიანებით დაკომპლექტებული. მაშინ, შევარდნაძეს რომ ვუთხარი, იქნებ პრეზიდენტს დაექვემდებაროს-მეთქი, მითხრა, დღეს მე ვარ პრეზიდენტი და ამას კი მთხოვ, მაგრამ ხვალ შეიძლება ისეთი ვინმე გახდეს პრეზიდენტი, სანანებელი გაგიხდეს ეს თხოვნაო, ბორდში გაითვალისწინეთ პრეზიდენტის წარმომადგენელიო. დღეს სამხარაულის ექსპერტიზის ბიურო მხოლოდ პრემიერს ექვემდებარება. ეს მოხდა სააკაშვილის დროს, მაგრამ ბორდი არ შექმნეს.
- ექსპერტიზის ბიუროდან წამოსვლის შემდეგ დამოუკიდებელ ექსპერტად მუშაობდით, როგორც მახსოვს, სააკაშვილის დროს ამის საშუალებას არ გაძლევდნენ...
- კანონში ჩაიდო, ექსპერტიზა რომ ჩაგეტარებინა, უნდა გქონოდა ისეთი ლაბორატორიები და დანადგარები, რომელიც, დაახლოებით, მილიონ დოლარზე მეტი ჯდებოდა. კერძო ექსპერტიზისთვის კი ამის გაკეთება შეუძლებელი იყო. ამხელა თანხა რომ მქონოდა, რესტორანს გავხსნიდი და არა მორგს, რომელიც ვერასოდეს ვერ ამოიღებდა ამ თანხას. ასე რომ, მორჩა ამაზე ოცნებაც კი. პრაქტიკულად, 2005 წელს მოხდა არასახელმწიფო, დამოუკიდებელი ექსპერტიზის მკვლელობა. ზოგადად, ძალიან წინააღმდეგი ვიყავი, სააკაშვილი ხელისუფლებაში მოსულიყო, ვიცოდი, ეს კატასტროფა იყო, მაგრამ ქართველმა ხალხმა ასე ისურვა. თუ გახსოვთ, ორსული ქალი მოკლეს სპეცოპერაციის დროს, მიშამ ნულოვან ტოლერანტობაზე დაიწყო მაშინ საუბარი. მე კი მის კრიტიკაზე გადავედი და ვთქვი, რაც ხდება, ეს დაუშვებელია-მეთქი. მერე იყო ზურაბ ჟვანიას საქმე, რის გამოც ისინი მკაცრად გავაკრიტიკე.
- ჟვანიას საქმეზე რას იტყვით?
- არ ელოდნენ ამხელა ამბები თუ წავიდოდა ზურაბ ჟვანიას საქმეზე. მახსოვს, რა შიშით ვსაუბრობდით მაშინაც კი, როცა ჟვანიაზე ფილმი კეთდებოდა. მათ ვერ წარმოედგინათ ამის ქექვა. აბა, ვინ წარმოიდგენდა, რომ იმავე საღამოს ყვავივით დავჩხავლებდი. იმ დღესვე გამოვეხმაურე ვანო მერაბიშვილის განცხადებას, რომელმაც თქვა, რომ ვითომ ეს იყო CO-თი მოწამვლა. დილის რვა საათზე ამ დასკვნის დადება იყო პირდაპირ დაკვეთა ერთი მარტივი მიზეზით - ამ დროისთვის ლაბორატორიული კვლევა ჩატარებული ვერ იქნებოდა და გამორიცხული იყო, მერაბიშვილს ასე, უაპელაციოდ ეთქვა, რა იყო სიკვდილის მიზეზი. ჯერ კიდევ გაკვეთა არ იყო დამთავრებული, ექსპერტები აცხადებდნენ, რომ კონცენტრაცია CO-სი ორმოცი პროცენტიაო. მე ვთქვი, ეს არ არის სწორი, ეს კონცენტრაცია არ კლავს. მაშინ უნდა იყოს სამოცი, ან მეტი-მეთქი. მეორე დღეს ოფიციალური ექსპერტიზის შედეგები შეცვალეს და გამოაცხადეს, უსუპოვისა და ჟვანიას სისხლში CO სამოცი და მეტი პროცენტიაო. ჟვანიას საქმეზე მე არ ჩამიტარებია ექსპერტიზა, ახლოს ვინ მიმაკარებდა. არც ოჯახს მოუმართავს.
ვრცლად იხ აქ წყარო კვირის პალიტრა